นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ คว้ารางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ จากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ จากการวิจัยพบภาวะอ้วนลงพุง ส่งผลให้การเรียนรู้และความจำแย่ลง ซึ่งยาต้านเบาหวานจะเป็นยาตัวเลือกในการรักษาและป้องกันสมองเสื่อมก่อนวัยในภาวะอ้วนลงพุงได้  นอกจากนั้นยังพบว่าเมื่อหมดฮอร์โมนเพศแล้ว จะทำให้เกิดภาวะเสื่อมทางสมองได้คล้ายกับภาวะอ้วนลงพุง ซึ่งหากมีภาวะอ้วนร่วมด้วย ก็จะยิ่งเสริมผลเสียให้รุนแรงมากขึ้น ยิ่งไปกว่านั้นยังค้นพบอีกว่ายาต้านเบาหวานสามารถลดการเสื่อมของสมองดังกล่าวได้ดีพอๆ กับการให้ฮอร์โมนเพศซึ่งมีผลข้างเคียงต่อร่างกาย

 

        ศาสตราจารย์ ดร.ทพญ.สิริพร ฉัตรทิพากร หัวหน้าหน่วยสรีรวิทยาระบบประสาท ศูนย์วิจัยและฝึกอบรมสาขาโรคทางไฟฟ้าของหัวใจ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และอาจารย์ประจำสาขาวิชาประสาทวิทยาศาสตร์-ชีววิทยาช่องปาก คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ค้นพบภาวะอ้วนลงพุง และการขาดฮอร์โมนเพศ ส่งผลกระทบทำให้การเรียนรู้และความจำแย่ลง ซึ่งยาต้านเบาหวาน นอกจากจะช่วยลดผลเสียจากภาวะอ้วนลงพุงแล้ว ยังสามารถช่วยรักษาการเสื่อมของสมองดังกล่าวได้ ความสำเร็จจากการวิจัยครั้งนี้ ได้รับรางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ ในพิธีมอบรางวัลสภาวิจัยแห่งชาติ: รางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ รางวัลผลงานวิจัย รางวัลวิทยานิพนธ์ ประจำปี 2559 และรางวัลผลงานประดิษฐ์คิดค้น ประจำปี 2560 และ รางวัล 2016 TWAS Prize for Young Scientist in Thailand (Mathematics Field) จากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) โดยเข้ารับจากพลอากาศเอกประจิน จั่นตอง รองนายกรัฐมนตรี ประธานในพิธี เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2560  ณ ศูนย์นิทรรศการและการประชุมไบเทคบางนา กรุงเทพฯ 

 

        ผลงานวิจัยของศาสตราจารย์ ดร.ทพญ.สิริพร ฉัตรทิพากร ได้ชี้ให้เห็นว่าภาวะอ้วนลงพุงก่อให้เกิดการดื้อต่ออินซูลินในสมองและการสูญเสียการทำงานของไมโตคอนเดรียในสมอง ซึ่งผลเสียดังกล่าวได้นำไปสู่การเกิดผลเสียอันใหญ่หลวงต่อสมอง นั่นคือส่งผลให้เกิดการสูญเสียการเรียนรู้และความจำในที่สุด (ยิ่งอ้วนจะยิ่งทำให้เรียนรู้และจดจำได้แย่ลง)  นอกจากนั้นยังได้ค้นพบว่ายาต้านเบาหวาน สามารถจะเป็นยาตัวเลือกในการใช้เพื่อรักษาและป้องกันการเกิดสมองเสื่อมก่อนวัยในภาวะอ้วนลงพุงได้ นอกจากนั้นแล้วผลงานวิจัยยังแสดงให้เห็นว่าเมื่อร่างกายหมดฮอร์โมนเพศแล้วนั้น จะทำให้เกิดภาวะเสื่อมทางสมองได้คล้ายกับภาวะอ้วนลงพุง คือเกิดการสูญเสียการเรียนรู้และความจำ  และยังได้ค้นพบต่อไปอีกว่าถ้าหากมีภาวะอ้วนร่วมด้วย ก็จะยิ่งเสริมผลเสียนี้ให้รุนแรงมากขึ้น  ยิ่งไปกว่านั้นยังค้นพบว่ายาต้านเบาหวานสามารถลดการเสื่อมของสมองดังกล่าวได้ดีพอๆ กับการให้ฮอร์โมนเพศ เนื่องจากเป็นที่ทราบกันดีว่าฮอร์โมนเพศที่ให้ทดแทนภาวะขาดฮอร์โมนเพศนั้น สามารถก่อให้เกิดผลเสียข้างเคียงได้มาก ความรู้ดังกล่าวจากผลงานวิจัยนี้ได้ส่งผลกระทบต่อแนวทางการรักษาเป็นอย่างสูง เนื่องจากอาจก่อให้เกิดทางเลือกใหม่ในการป้องกันและรักษาการสูญเสียการเรียนรู้และความจำในผู้สูงอายุที่หมดฮอร์โมนเพศแล้วได้ในอนาคต

 

        งานวิจัยนี้ก่อให้เกิดประโยชน์เชิงวิชาการอย่างสูง โดยเน้นความเชื่อมโยงระหว่างงานวิจัยในระดับสัตว์ทดลองไปถึงการพยายามนำไปใช้จริงในผู้ป่วยได้  โดยเน้นไปที่การค้นหากลไกความผิดปกติที่ทำให้การทำงานของสมองเสียไปเมื่อมีภาวะอ้วนลงพุง หรือวัยสูงอายุที่หมดฮอร์โมนเพศ ซึ่งองค์ความรู้ดังกล่าวจะเป็นหัวใจสำคัญในการนำไปปรับปรุงพัฒนาวิธีการรักษาผู้ป่วยให้ดียิ่งขึ้นต่อไป

 

(งานประชาสัมพันธ์ กองกลาง รายงาน)

เครดิต  ประชาสัมพันธ์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ลิงค์ > http://www.cmu.ac.th/researchnewsdetail.php?id=958&rsstype_id=2