ราคงเคยประสบปัญหาที่ขบคิดด้วยตัวเองแล้วยังหาทางแก้ไม่ออก จนรู้ถึงหูผู้มีความปรารถนาดีที่อยากช่วยเหลืออย่างเต็มที่จึงเสนอคำแนะนำ แต่ยิ่งเราฟัง ยิ่งรู้สึกท้อแท้และสับสนมากกว่าเดิม เพราะข้อมูลที่เราได้รับนั้นไม่สามารถดึงประโยชน์มาใช้ได้เลย

โลกเราทุกวันนี้รวดเร็วเพราะรูปแบบการใช้ชีวิตที่มีโจทย์คือเวลาที่จำกัด และเทคโนโลยีรวมทั้งเครื่องทุ่นแรงต่างๆ ที่ยิ่งเอื้อต่อการใช้ชีวิตให้เร็วขึ้น วิถีนี้ส่งผลต่อคนส่วนใหญ่ (ซึ่งหลายครั้งคนส่วนใหญ่ที่ทำแบบนี้ก็รวมตัวเราเข้าไปอยู่ในนั้นด้วย) ให้มีเวลาพิจารณาสิ่งต่างๆ แค่เพียงผิวเผิน  และหากเรารู้สึกว่าสิ่งที่ฟังมานั้นไม่ตรงประเด็นตั้งแต่แรกเพราะการ พิจารณาอย่างตื้นเขินนั้น ก็ยิ่งทำให้เราดูเหมือนจะเคยไม่ได้รับคำแนะนำที่ดีเพียงพอเลย

เป็นอย่างนั้นหรือเปล่า? ก่อนที่ทุกอย่างจะวุ่นวายมากกว่านี้ เคล็ดลับเหล่านี้อาจจะพอช่วยคุณได้ เพราะหลายครั้งความคาดหวังจะได้รับคำแนะนำที่ดีในทุกระดับของปัญหานั้น ก็ต้องเกิดจากการกำหนดกรอบการตั้งคำถามที่ถูกด้วยเหมือนกัน เรามาลองพิจารณาวิธีการตั้งคำถามของเรากันดูไหม?

1. ถามให้ถูกคน

เราทราบอยู่แล้วว่าปัญหาของคืออะไร ขั้นตอนต่อไปคือการระบุว่า ใครที่สามารถให้คำแนะนำที่มีประโยชน์แก่เราได้ (แน่นอน เพราะไม่ใช่ใครก็ได้ที่สะดวกให้คำแนะนำเราได้นี่นา)

เริ่มต้นง่ายๆ ด้วยการลองนึกชื่อของคนกลุ่มเหล่านี้

• กลุ่มคนที่มีน่าจะมีข้อมูล หรือมีประสบการณ์ที่คล้ายกับที่เรามี ข้อนี้จะมีประโยชน์ในการช่วยกรองความเสี่ยงจากคำแนะนำของคนที่ไม่มีความรู้ หรือไม่เคยผ่านประสบการณ์ที่คล้ายกัน
• หรือแม้แต่การถามใครสักคนที่เคยทำผิดพลาดในประเด็นที่เรากำลังศึกษา แม้ว่าเราจะไม่ได้วิธีแก้ไขใหม่ๆ แต่เราก็จะได้รู้ว่าอะไรคือสิ่งที่ไม่ควรทำแทน ซึ่งก็มีคุณค่าเท่าๆ กัน
• เรายังอาจเลือกถามคนที่มีคิดท้าทายแง่มุมเดิมๆ และมองโลกในมุมที่แตกต่างออกไป เช่นคนที่อายุอ่อนหรือมากกว่าเรา  เพื่อช่วยให้เราทลายกรอบที่ติดอยู่ และหาหนทางไปสู่วิธีการที่แปลกใหม่ได้
• นอกจากนี้ยังมีกลุ่มคนที่เราเชื่อว่าเขาจะให้แนวคิดที่เป็นประโยชน์แก่เราได้ แต่เราไม่กล้าเข้าหา เผื่อว่าเขาเหล่านี้อาจจะเป็นที่พึ่งสุดท้าย หรือในที่สุดเราอาจพบทางเข้าพบกับคนเหล่านี้เพื่อขอคำแนะนำก็เป็นได้

2.ตีกรอบให้กับคำถาม

สาเหตุหลักที่ทำให้เรามักไม่ได้รับคำแนะนำที่เราต้องการนั้นก็เพราะช่อง โหว่ในคำถามของเราเอง การตั้งคำถามที่ไม่ได้ระบุความต้องการอย่างชัดเจน ส่งผลให้ผู้ตอบคำถามเองก็หลงประเด็น ทำให้สิ่งที่ผู้ตอบอธิบายทั้งประเด็นของปัญหาหรือแม้กระทั่งตัวอย่างที่ พยายามโยงให้เข้าใจกลายเป็นการสิ้นเปลืองพลังงานและเวลาไปอย่างผิดที่ผิดทาง

การตั้งคำถามที่ดีนั้นมักถูกตั้งโดยมีองค์ประกอบสามส่วนประกอบกัน นั่นคือที่มาพอสังเขป ข้อสงสัย และระบุแนวทางของคำตอบ

• การให้ที่มาพอสังเขปนั้นมีส่วนอย่างมากในการให้คำ ปรึกษา เพราะแม้จะเป็นปัญหาเดียวกันก็ตามแต่หากมีองค์ประกอบแตกต่างกันไม่ว่าจะมาก หรือน้อยก็ตาม สิ่งเหล่านั้นล้วนมีผลต่อการแก้ปัญหาทั้งสิ้น ผู้ถามจึงควรใส่รายละเอียดลงไปเท่าที่จำเป็น เพราะการให้รายละเอียดยิบย่อยเกินไปก็ไม่ใช่ผลดีต่อผู้ที่ต้องช่วยเราประมวล คำตอบ และที่สำคัญมากคือควร “เป็นจริง” และควรหลีกเลี่ยงการพูดความจริงเพียงบางส่วนเพียงเพื่อให้เรื่องดูดีขึ้น เพราะสิ่งเหล่านี้มีแนวโน้มจะทำให้ผู้ตอบนั้นหลงทางได้ไม่ต่างกัน
• ข้อสงสัยนั้นนอกจากประเด็นคำถามที่ชัดเจน เราควรช่วยผู้ตอบด้วยการแสดงมุมมองของเราคร่าวๆ ประกอบไปสักหน่อย เพราะการบอกว่าตอนนี้เราคิดอย่างไรนั้นจะช่วยให้ผู้ตอบเองประเมินได้ด้วยว่า ระดับความเข้าใจในปัญหาของเรานั้นลึกเพียงพอแล้วหรือยัง หรือมีทักษะพอจะจัดการกับปัญหานั้นแบบใดดี
• แนวทางของคำตอบนั้นอาจไม่จำเป็นเท่าสองประการแรก นั่นเพราะหากเราให้ภาพรวมของปัญหาและวิธีคิดที่ชัดเจนได้แล้ว แนวทางอาจเป็นแค่การสรุปให้ผู้ตอบไม่หลงประเด็นไปกับการเล่าที่อาจจะจำเป็น ต้องยืดยาวของเราเท่านั้นเอง

เพื่อหลีกเลี่ยงคำแนะนำที่ไม่พึงปรารถนา เราจึงต้องทำการบ้านกับตัวเองมาด้วยส่วนหนึ่ง ว่าสิ่งที่เราต้องการทราบจริงๆ เป็นอย่างไร เมื่อประมวลข้อมูลเหล่านี้เข้าด้วยกัน สิ่งเหล่านี้จะกลายเป็นหลักในการตั้งคำถามเพื่อให้ได้คำตอบที่ดีได้ต่อไป

3. เปลี่ยนทิศทางเมื่อหลงทาง

แต่เราจะทำอย่างไรดีถ้าสิ่งที่กำลังฟังอยู่ดูเหมือนจะผิดที่ผิดทาง? สุดท้ายนี้ เราจึงจะขอทิ้งท้ายเทคนิคเปลี่ยนทิศทางบทสนทนาสำหรับกรณีฉุกเฉินไว้ให้

จะดีและสวยที่สุด ถ้าหากเราจะรอจนกระทั่งผู้ให้คำแนะนำกำลังจะปิดประโยคสุดท้ายแล้ว เราอาจจะลองใช้ประโยคเหล่านี้เพื่อให้คุณได้มีโอกาสเริ่มขอคำปรึกษาใหม่อีก ครั้ง (อย่าลืมว่าถ้าก่อนหน้านี้คุณเองก็รู้สึกว่าตัวเองตั้งคำถามผิดละก็ ก็ลองประมวลวิธีการตั้งคำถามเสียใหม่ตามหลักการข้างบนได้เลย

กรณีที่เรายกมานี้อาจเป็นคำพูดที่เหมาะกับเพื่อนๆ คุณอาจต้องประยุกต์คำพูดเสียหน่อยตามสมควร แต่โดยหลักการแล้วคล้ายกัน

• หากเราเป็นฝ่ายตั้งคำถามกว้างไป เราก็อาจจะบอกว่า “อืม มุมนี้เข้าใจแล้ว ทีนี้ถ้าสมมติว่า...”
• หากถามผิดประเด็น เราก็อาจเลี่ยงไปว่า “...อืม ก็น่าคิดดีนะ แล้วถ้าคิดอย่างนี้จะถูกไหมคือในกรณีที่...” โดยนำเสนอประเด็นขึ้นมาเป็นคำถามใหม่
• ถ้าเราลืมให้รายละเอียดที่สำคัญไป เราอาจต้องลองประโยคเหล่านี้ “ทีนี้ถ้าเรื่องเปลี่ยนไปนิดหนึ่งล่ะ...” หรือ “วิธีนี้ไม่เลวเลยนะ แต่ใช้กับกรณีที่เรื่องนี้เป็นอีกแบบไม่ได้ใช่ไหม? คือถ้า...”

• • •

สองสิ่งหลักๆ ที่คุณอาจต้องจำ นั่นคือ คำตอบที่ดีนั้นมาจากคำถามที่ถูกต้องเสมอ และในขณะเดียวกันก็ขอให้คุณมองว่า ผู้ตอบทุกคนที่ตั้งใจจะช่วยเหลือเราด้วยคำตอบอันยืดยาวนั้นส่วนใหญ่มาพร้อม กับเจตนาดีเสมอ และไม่รังเกียจหรอกแม้เราจะถามผิดถามถูกไปบ้างก็ตาม ขอแค่การถามนั้นมีข้อมูลที่จำเป็นเพียงพอ และมีความจริงใจในการถามคำถามที่ไม่ได้ทำเพื่ออยากฟังเฉพาะคำตอบที่ตนอยาก ฟัง เราเชื่อว่าคุณจะได้รับคำตอบที่ทรงคุณค่ากลับมาด้วยในทำนองเดียวกัน